TÜrkiye Cumhuriyeti tarihinde demokrasiye vurulan ilk darbe,ü27 Mayıs 1960'da dÖnemin iktidar partisi Demokrat Parti'nin (DP) çÜlkeyi baskı rejimine ve kardeş kavgasına gÖtÜrdÜğÜç ileri sÜrÜlerek geröekleşti.
TÜrkiye'nin 1946 yılında öok partili hayata geömesinin ardından daha kurulalı 6 ay olan Demokrat Parti de kısa bir tereddÜdÜn ardından seöimlere girme kararı almıştı. Demokrat Parti, 21 Temmuz 1946'da geröekleşen genel seöimlerin ardından seöim yasasının antidemokratik hÜkÜmleri olduğu ve seöimlerde usulsÜzlÜk yapıldığına yÖnelik eleştirilerde bulunmuştu. Bu nedenle 1946 seöimleri çhileli seöimlerç olarak anıldı. DP'nin çCHP'nin baskı ve mÜdahalesi altında bir seöim geröekleştiğineç yÖnelik aöıklamaları Üzerine CHP, partiyi çhalkı ayaklanmaya kışkırtmaklaç suölamıştı. CHP, bu argÜmanı 1950 yılında geröekleşecek seöimler Öncesinde de kullanarak daha iktidara gelmeden DP'nin çbÖlÜcÜlÜkç yaptığı şeklinde bir imaj oluşturmuştu. Bu iddia, DP aleyhine 1960 darbesine giden sÜreöte de en Önemli argÜmanlardan biri olarak kullanılacaktı.ü
Yedi partinin katıldığı 14 Mayıs 1950'deki seöimlerde DP ilk bÜyÜk zaferini kazandı ve yÜzde 53 oy alarak 416 milletvekili ile meclise girdi. Aynı seöimde, CHP 69 sandalye kazandı.üSeöimi kazandıktan sonraki dÖnemde halkı yÜcelten bir politika izlemeyi tercih eden DP'nin ilk yıllarında yaptığı en Önemli icraatların başında TÜrköe okunan ezanın tekrar Arapöa okunmasına dair kanunun Meclise sunulup kabul edilmesi olmuştu.üKatılımın yÜzde 88,63 gibi olduköa yÜksek bir oranda geröekleştiği 1954 seöimlerinde TÜrkiye Cumhuriyeti'nin en yÜksek oyunu alarak iktidarda kalmayı başaran DP, ilk yıllarından itibaren sivil ve askeri kanadın muhalefeti ile karşı karşıya kaldı.
6-7 EylÜl Olayları
Selanik'te AtatÜrk'Ün doğduğu evin yanındaki TÜrk konsolosluğunun bahöesine atılan iki bombadan birinin patladığı, evin ve konsolosluk binasının camlarının kırıldığı haberi ile Ankara, İstanbul ve İzmir'de halkın sokağa dÖkÜlmesi ile 6 EylÜl 1955'te başlayan ç6-7 EylÜl Olaylarıçnda, azınlıkların öoğunlukta yaşadıkları semtlerde yangınlar öıkarılmış, kiliselere ve mezarlıklara saldırılarda bulunulmuştu.
6-7 EylÜl olaylarına ilişkin Yassıada'da dava aöılmasında en bÜyÜk rol, Fuad KÖprÜlÜ'nÜn olmuştu.ü
27 Mayıs 1960 darbesinden sadece 8 gÜn sonra bir gazeteye rÖportaj veren KÖprÜlÜ, 6-7 EylÜl Olaylarıyla ilgili dÖnemin Başbakan Yardımcısı Fatin RÜştÜ Zorlu ve Başbakan Adnan Menderes'i suölayarak çBu mÜessif hadisenin baş tertipöisi ve mÜsebbibi bizzat Menderes'ti. Kıbrıs'ı fethetmek iöin bu şekilde bir yol takip etmeyi doğru bulmuştur.ç ifadelerini kullandı.üAtatÜrk'Ün evinin bombalanması hadisesinin de bir tertip olduğunu ileri sÜren KÖprÜlÜ, çBizzat tertipöisi Menderes'tir. Kendisine bu aklı yine Kıbrıs fatihlerinden Zorlu vermiştir.ç iddiasında bulundu.üBu iddialar Üzerine, darbeden sonra Yassıada'da alelacele bir 6-7 EylÜl Olayları davası aöılmış ve Adnan Menderes ile Fatin RÜştÜ Zorlu altışar yıl hapis cezasına öarptırılmıştı.üDemokrat Parti'nin kurucularından ve Dışişleri Bakanı olan Fuad Köprülü ile hayli uzun süren bir çekişme iöine giren Zorlu, 1957 seöimlerinden sonra 25 Kasım 1957'de Dışişleri Bakanlığı koltuğuna oturdu.ü
Fuad KÖprÜlÜ'nÜn, kişisel husumeti nedeniyle bÖyle bir rÖportaj verdiği ve Zorlu'nun mahkum edilmesini istediği iddia edilmişti.ü
9 Subay Olayı
DP, 1957 seöimlerinde oy kaybetmiş olmasına rağmen, 424 sandalye kazanmayı başarmıştı. Seöimlerden kısa sÜre sonra yaşanan ç9 Subay Olayıç, ordu iöinde bir grup subayın hÜkÜmete komplo hazırlamak suöundan tutuklanıp yargılanmaları şeklinde geröekleşti.ü
DP'nin iktidara gelmesinin ardından bir grup subayın ordu iöinde kurduğu ÖrgÜt, 1950'li yılların ikinci yarısında genişlemeye başladı.ü
HÜkÜmete yapılan ihbar neticesinde ortaya öıkan grup, DP iktidarına karşı darbe dÜzenlemek amacıyla kurulmuştu. 9 Subay Olayı, yaklaşık 3 yıl İstanbul'da etkinlik gÖsteren, ordu iöindeki gizli ÖrgÜtÜn kısa dÖnemde zayıflamasıyla son buldu.
İnÖnÜ'nÜn çBÜyÜk Taarruzç gezileri
CHP Genel Başkanı İsmet İnÖnÜ, 29 Nisan 1959'da batı illerini kapsayan ve çBÜyÜk Taarruzç adı verilen bir geziye öıkmıştı. 48 milletvekili, partililer ve gazetecilerden oluşan grubun ilk durağı Uşak olmuştu. Grup burada hÜkÜmet tarafından organize edildiği Öne sÜrÜlen bir grup gÖsterici tarafından protesto edilmiş ve 16 yaşındaki bir gÖstericinin attığı taş ile trenle Uşak'tan ayrılırken İnÖnÜ yaralanmıştı.üAncak bu olayın, tren iöinden yapılan bir provokasyon Üzerine geröekleştiği, yıllar sonra İnÖnÜ'nÜn Uşak gezisini izleyen gazetecilerden GÜngÖr Yerdeş'in hatıralarında ortaya öıkıyor. Yerdeş, trenden bir şahsın peronda bulunan Demokrat Partililere el hareketi yapması Üzerine taş atma hadisesinin geröekleştiğini aktarıyor. O taşın da İnÖnÜ'ye değil el hareketini yapan kişiye atıldığını savunuyor.ü
İstanbul'a dÖnÜşÜnde ise İnÖnÜ 4 Mayıs'ta şehre girerken arabası bir grubun saldırısına uğramış ancak iddiaya gÖre olaya polis ve asker mÜdahale etmemişti.üİnÖnÜ'nÜn 2 Nisan 1960'ta Kayseri'ye gelen treninin durdurulması emrine askerler itaat etmemiş, emre uymayan gÖrevli binbaşı Selahattin etiner olay sonrasında emekli edilmişti. Ancak daha sonra Danıştay kararıyla gÖreve iade edilmiş ve 12 EylÜl Darbesi sonrası kurulan hÜkÜmette İöişleri Bakanlığı gÖrevini Üstlenmişti.üYaşanan bu hadiseler çDP'nin tahammÜlsÜzlÜğÜnÜn ve diktacı rejim arzusunun bir deliliç olarak lanse edilmişti.ü
'niversite Öğrencilerinin gÖsterileri
TÜrkiye'de 1946 yılında öok partili hayata geöilmesinin ardından, 1950 yılında iktidara gelen DP, 10 yıl iktidarda kaldı. DP iktidarının son dÖnemlerinde Ülkede yaşanan gerilim, zaman zaman şiddetle kendini gÖsterdi. Muhalefet partisi CHP'nin Genel Başkanı İsmet İnÖnÜ'nÜn bazı yurt gezilerinin engellendiği ve saldırıya uğradığı iddiaları ortaya atıldı.
'niversite Öğrencileri, hÜkÜmet aleyhine gÖsterilere başladı. İstanbul Beyazıt Meydanı'nda Üniversite Öğrencilerinin eylemi sırasında Orman FakÜltesi Öğrencisi Turan Emeksiz, seken bir kurşunun başına isabet etmesi sonucu hayatını kaybetti. Emeksiz'in çpolis kurşunuyla hayatını kaybettiğiç yÖnÜndeki haberler dolayısıyla olaylar daha da şiddetlendi. 'lkede yaşananlar nedeniyle İstanbul ve Ankara'da sıkıyÖnetim ilan edildi.üAnkara'da 5 Mayıs 1960'da bir Öğrenci grubu, ''555K'' yani ç5'inci ayın 5'inde saat 5'te Kızılay'daç koduyla gÖsteri dÜzenledi. Adnan Menderes, kendisine karşı eylem yapılan yere giderek eylemcilerin arasına girdi. O sırada bir genö Menderes'in boğazını sıktı. çNe istiyorsunç diye sorduğu genöten çHÜrriyet istiyorumç cevabını alan Menderes, çBir başbakanın boğazını sıkıyorsun bundan ala hÜrriyet mi var?ç ifadelerini kullandı.ü
21 Mayıs'ta da Harp Okulu Öğrencileri sokağa öıktı ve Zafer Anıtı'na kadar ''sessizç yÜrÜyÜş yaptı.