Kocaeli 'niversitesi Fen Edebiyat FakÜltesi ğretim 'yesi Doö. Dr. Şefaattin Deniz, Eskişehir TÜrk Ocağı tarafından dÜzenlenen Perşembe Sohbetleri kapsamında Taşa Kazınan Tarih: Osmanlı Hazineleri başlıklı bir konferans geröekleştirildi.üü
Doö. Dr. Deniz, mezar taşlarının Osmanlılarda ÖlÜmÜ hatırlatan birer ibret vesikası olması yanında MÜslÜman TÜrk toplumunun ÖlÜm karşısında takındığı tavrın taşlara yansımış hali olduğunu anlattı. TÜrk toplumunun ÖlÜm karşısındaki ilk tavrının Orhun Kitabeleri'nde gÖrÜldÜğÜnÜ belirten Deniz, çKÜltiğin'in ÖlÜmÜ Üzerine Bilge Kağan'ın çZamanı Tanrı yaşar. İnsanoğlu hep Ölmek iöin tÜremişç sÖzÜ ile bin yıl sonra Osmanlı mezar taşlarında değişik veöhelerle kendini gÖstermiştir. Mezar taşı iöin, mevtaya dair bilgilerle şairin gÖnÜl dÜnyasından sÜzÜlen şiirin hattat tarafından meşk edilip nakkaş tarafından etrafının öiöeklerle bezendiği ve hakkak marifetiyle öelik kalemle şekillendirilen bir sanat yapıtıdır diyebiliriz. Osmanlı dÖneminde mezar taşları şu şekilde hazırlanıyordu. ncelikle taşa kazınacak metin hazırlanır, hangi yazı tÜrÜnÜn kullanılacağına karar verilir. Mezar taşı ebadında siyah boyalı bir kçğıt hazırlanır. Zırnık adı verilen kalın kamış veya Özel hazırlanmış tahta kalemle kalıp bir yazı yazılır. Bu kalıbın altına aynı bÜyÜklÜkte beyaz bir kağıt konur ve daha Önce yazılan yazının harflerinin etrafı sık bir şekilde iğne ile delik delik delinir. Bu şekilde alttaki kağıda ince ve sık noktalar halinde yazılar geöirilir. Sonra bu alt kalıp taş ÜstÜne sabitlenir ve Üzerinde kÖmÜr tozu gezdirilir. Taş Üzerinde siyah noktalar halinde belirir. Yazı işi bittikten sonra bu defa nakkaş devreye girer. len kişinin sağlığında başına taktığı fes, sarık, kavuk her ne var ise o öizilir, kadınlarda ise öiöeklerle sÜslenir. Bundan sonra artık iş taş ustasına kalmıştır. Mermer ustası ise elindeki öekiö ve elmas uölu öelik öubuk ile mezar taşını oyma tekniği ile oyardı. Mezar taşlarında kullanılan başlıklar o kişinin dÜnyadaki mesleği ve sosyal statÜsÜ hakkında fikir yÜrÜtmemize yarar. Tarikat mensuplarının başlıklarında taölar, memurlarınkinde fesler, daha öok ilmiye mensuplarında ise kavuklar Üzerine sarılmış sarıklar bulunur. Kadın mezar taşlarında serpuştan ziyade öiöek, bitki, meyve ve gÜneş gibi doğa motifli sÜsler bulunmaktaydıç dedi.ü
Mezar taşlarından ayrıca kişinin mesleki bilgileriyle ilgili ayrıntılı bilgiler Öğrenilebildiğini anlatan Doö. Dr. Şefaattin Deniz, çKişinin ÖlÜmÜ karşısında yaşanan acı ve ıstırabın yansıtıldığı şiirlere sıköa rastlanabilirdi. zellikle 19. yÜzyıl mezar taşlarında ÖlÜm karşısındaki teslimiyet yerini daha öok acı ve ıstıraba bırakmıştır. lÜm karşısında sÜkût etmekten daha öok giderek zor kabul edilebilen bir şeye dÖnÜşmeye başlamıştırç ifadelerini kullandı.ü
Konuşmasının ardından TÜrk Ocağı Başkanı Prof. Dr. Nedim 'nal tarafından Doö. Dr. Deniz'e hediyeleri takdim edildikten sonra sohbet sona erdi.ü
( AĞ-Y)
