Enflasyonun Düşüş Sebebleri

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), 2018 yılı Şubat ayı aylık fiyat gelişmesi raporunu açıkladı. Şubat ayında tüketici fiyatları yüzde 0,73 oranında arttığını ve yıllık enflasyon 0,09 puan azalarak yüzde 10,26 olduğunu belirten Merkez, bu dönemde B ve C endekslerinin yıllık değişim oranları sırasıyla 0,05 ve 0,24 puan azalarak yüzde 12,26 ve yüzde 11,94 oranında gerçekleştiğini bildirdi. Alt grupların yıllık tüketici enflasyonuna katkıları incelendiğinde, bir önceki aya göre gıda grubunun katkısının 0,36 puan arttığı, enerji ve temel mal gruplarının katkılarının ise sırasıyla 0,30 ve 0,17 puan azaldığı görüldüğünü kaydeden Merkez, diğer grupların katkısında ise belirgin bir değişim olmadığını açıkladı. 

Rapora göre; mevsimsellikten arındırılmış verilerle çekirdek enflasyon göstergelerinin üç aylık ortalamalarına göre enflasyonunun ana eğilimi görece yatay seyretti. Bu dönemde hizmet grubu ana eğiliminde yükseliş, temel mal ana eğiliminde ise bir miktar iyileşme izlendi. Sonuç olarak, çekirdek enflasyon göstergelerinin ana eğilimindeki yüksek seviyeler korunmuş, işlenmiş gıda fiyatlarındaki yükselişe bağlı olarak B göstergesi bir miktar daha olumsuz seyretti. Şubat ayında hizmet grubu fiyatları yüzde 0,81 oranında yükseldi, grup yıllık enflasyonu 0,14 puan artarak yüzde 9,37 ile yüksek seviyesini korudu. Grup yıllık enflasyonundaki artışta, paket tur fiyatları (aylık artışı yüzde 10,80) ile sağlık hizmetleri (temel hastane ve dişçilik hizmetleri) öncülüğünde yükselen diğer hizmetler grubu enflasyonu belirleyici oldu. Paket tur grubunda hacca gidiş ücretinde artış gözlenirken diğer paket tur fiyatlarında düşüş izlendi. Bu dönemde kira, lokanta-otel ve haberleşme gruplarında yıllık enflasyon görece yatay seyretmiş, ulaştırma hizmetleri ise yavaşlama eğilimini sürdürdü.

Temel mal grubu yıllık enflasyonu Şubat ayında 0,65 puanlık düşüşle yüzde 14,93 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon tüm alt gruplarda geriledi. Giyim grubunda yıllık enflasyon yüzde 11,78’e gerilemekle beraber yüksek seviyesini korumuş, bu gelişmede birikimli maliyet etkilerinin yanı sıra toplam talep koşullarındaki güçlü seyrin etkisi de hissedildi. Dayanıklı mal grubunda aylık fiyat artışları mobilya (yüzde 2,03) ve otomobil (yüzde 1,79) öncülüğünde devam etti. Gecikmeli döviz kuru etkilerinin hissedildiği diğer temel mallar grubundaki aylık fiyat artışlarında ilaç fiyatları (yüzde 7,10) ile konutun bakım ve onarımı öne çıktı, ancak bu grupta yıllık enflasyon baz etkisi ile düşüş gösterdi. İlaç fiyatlarında referans döviz kuruna bağlı olarak Şubat ayı ortasında gerçekleşen yüzde 15 oranındaki artışın kalan kısmının Mart ayına sarkacağı not edilmesi gerektiği bildirildi.

Enerji fiyatları Şubat ayında yüzde 0,58 oranında azaldı. Bu dönemde uluslararası petrol fiyatlarındaki düşüşe ve döviz kurundaki ılımlı seyre bağlı olarak akaryakıt ve tüp gaz fiyatları sırasıyla
yüzde 1,66 ve yüzde 1,29 oranında geriledi. Katı yakıt fiyatları ise yüzde 0,56 ile sınırlı bir oranda arttı. Bu gelişmelerle birlikte, enerji grubu yıllık enflasyonu 2,25 puanlık düşüşle yüzde 6,92 oldu. 

Gıda ve alkolsüz içecekler yıllık enflasyonu Şubat ayında 1,51 puan artarak yüzde 10,27 oldu. Bu dönemde yıllık enflasyon hem işlenmiş hem de işlenmemiş gıda gruplarında yükseldi. 

İşlenmemiş gıda yıllık enflasyonu yüzde 6,71’e yükselirken, bu gelişmede taze meyve ve sebze fiyatlarının yanı sıra son iki ayda tekrar artış eğilimine giren kırmızı et fiyatları etkili oldu. Ayrıca, çiğ süt alım fiyatlarına bağlı olarak süt fiyatları belirgin bir oranda (yüzde 7,85) arttı, bu kalemde son iki aydaki birikimli fiyat artışı yüzde 11’i aştı. Tüm bu gelişmelerin işlenmiş gıda fiyatları üzerinde de olumsuz yansımaları izlendi. Çiğ süt alım fiyatındaki artışa istinaden peynir ve diğer süt ürünleri ile katı yağlarda fiyat artışları ivme kazanırken, et fiyatlarındaki artışın etkisiyle işlenmiş et ürünlerinde fiyatlar yükselmeye devam etti. Ayrıca, Ekmek Tebliği’ndeki gramaj değişikliğinin etkisiyle ekmek fiyatları Şubat ayında yüzde 1,94 arttı, ekmek ve tahıllar grubunda yıllık enflasyon yüzde 12,10’a ulaştı. Alkolsüz içecek fiyatları ise bazı içeceklerden yüzde 10 oranında Özel Tüketim Vergisi (ÖTV) alınmaya başlanmasına bağlı olarak yükseldi. Böylece işlenmiş gıda yıllık enflasyonu yüzde 13,76 ile son dokuz yıldaki en yüksek seviyesine ulaştı. Bu gelişmelerle, taze meyve-sebze dışı gıda yıllık enflasyonu da Şubat ayında yüzde 11,96’ya yükseldi.

Yi-Üfe

Yurt içi üretici fiyatları Şubat ayında yüzde 2,68 oranında arttı, yıllık enflasyon 1,57 puan yükselerek yüzde 13,71 oldu. Üretici fiyatlarında gözlenen bu yüksek artış alt gruplar geneline yayılırken, özellikle elektrik ve gaz gibi enerji ürünlerinde gözlenen yüksek fiyat artışı dikkat çekti. Yıllık enflasyon imalat sanayi ile ana metal ve petrol hariç imalat sanayiinde sınırlı bir miktar yükseldi ve sırasıyla yüzde 14,27 ve yüzde 12,43 oldu. Bu dönemde, petrol ve ana metal hariç imalat sanayi fiyatlarının mevsimsellikten arındırılmış ana eğilimi ise gerilemekle beraber yüksek seviyesini korudu. 

Ana sanayi gruplarına göre incelendiğinde, Şubat ayında enerji grubunda fiyatların elektrik ve gaz kalemlerine bağlı olarak belirgin bir oranda arttığı izlendi. Ara malı fiyatlarındaki artışta büyük ölçüde inşaat sektörüyle ilintili olan, demir-çelik, ahşap, beton, çimento, taş ve plastik gibi ürünler öne çıktı. Sermaye malı fiyatlarındaki yükselişte ise metal yapı ürünlerinin yanı sıra motorlu kara taşıtları ile parça ve aksesuarlarının etkili olduğu gözlendi. Bu dönemde, dayanıklı tüketim malları fiyatları mobilya ve ev aletlerindeki artışa bağlı olarak yükselirken, dayanıksız tüketim malı fiyatları et ve süt ürünleri, ilaç, işlenmiş meyve ve sebze ile unlu mamullere bağlı olarak arttı. Sonuç olarak tüketici fiyatları üzerindeki üretici fiyatları kaynaklı maliyet yönlü baskılar güçlü seyrini korudu.