Soğan Üreticisinin En Büyük Sıkıntısı ‘Aracılar’ ve ‘Depolama’

Soğan fiyatlarının artmasından yakınan üreticiler, aracı tüccarlar ile depolama alanlarının yetersiz olmasından yakınıyor.  
Soğan fiyatlarının 7-8 liraya kadar çıkması, vatandaşların yanı sıra üreticileri de olumsuz etkiliyor. Geçen sene soğanların satılmaması ve çürümesi sebebiyle bu yıl ekim alanlarını daraltan üreticiler, depolama alanı konusunda da sıkıntı çekiyor. Bunu yanı sıra üreticiden alıp esnafa satan tüccarların fiyatlardaki kar payını yükseltmesi de vatandaşı etkiliyor. Depolama alanlarının yeterli olduğu takdirde fiyatların bu kadar artmayacağını belirten üreticiler, stoklama alanlarının kendilerinde olmasını istiyor. 

“Bu artışı biz de istemiyoruz” 
Eskişehir'deki soğan üreticisi olan Mesut Ör, piyasalarda yaşanan bu fiyat artışını kendilerinin de istemediğini ifade etti. Bu yıl soğan fiyatlarının çok artmasının sebebi, geçtiğimiz yıllardaki soğan üreticilerinin yeteri kadar kâr elde edememelerine bağlayan Ur, "Buna ek olarak bir de ekim sahalarının azlığı yanı sıra veriminde de bir düşüklük kaynaklandı bu yıl. Bu artışı biz de istemiyoruz, beklemiyoruz. Çünkü bu bir dahaki yıl soğan ekimine çok fazla talep olacağı anlamına da geliyor. Yani önümüzdeki yıl soğan ekicisi bu fiyatları umut ederek ektiği üründen onu bulamayınca bu da bir zarar oluşacak. Yani bu istikrarsızlık önümüzdeki sene farklı bir şekilde yansıyacağını düşünüyorum ben” şeklinde konuştu. 

“Bürokratik sıkıntılar çiftçinin yaptığı bu işleri çok zorlaştırıyor” 
Devletin yaptığı destekleri doğru bulduğunu, fakat bazı bürokratik sıkıntılar yaşandığını ifade eden Ör, “Önümüzdeki yıl soğanın ne olacağı konusunda ben çok kararsızım. Yani bu fiyatları gören çiftçi aşırı bir ekim yaparsa önümüzdeki yıl çok düşük fiyata soğan yiyebiliriz, hatta ürettiğimiz soğanın tamamını satmak yerine belki dökmek durumu da söz konusu olabilir. Ürünün basım riski çok ulunca kazancının da çok iyi olması gerekir. Yani zarar etme imkânınız da var. Bu yüzden soğan çok narin ve kibar bir üründür. Bu konuda devletimizin yaptığı bazı destekler ve teşvikler var. Onları da doğru buluyorum. İşte Tarım Bakanlığı’nın çiftçinin ürettiği ürünün depolama ve paketleme gibi kırsal kalkınma yatırımları destekleme içerisinde bu tür destekler de var. Ama bu destekleri çiftçi alırken desteklerin dışında bazı sıkıntılarla da karşılaşıyor. Özellikle bürokratik sıkıntılar çiftçinin yaptığı bu işleri çok zorlaştırıyor. Bu konuda da hükümetimizden, devletimizin kırsala vermiş olduğu desteklerin daha kolay ve anlaşılır bir şekilde yapması gerekmektedir. Benim bir soğan paketleme tesisim var. Bunu da kırsal kalkınma kapsamı içerisinde aldım. Ama teşvikini ve desteğini alamadım. Bu da bürokratik engellerden kaynaklanıyor” dedi. 

“Üretici kendi ürününü kendi deposuna koyabilmeli, bekletebilmeli” 
Depolama alanının tüccarın değil üreticinin elinde olması gerektiğini söyleyen soğan üreticisi Ur, konuşmasına şu şekilde devam etti: 
“Çiftçi gerekli desteği alıyor, ama yapılan yatırımları çiftçi olmayan insanlarında faydalandığını görüyorum. Şimdi tarlada da fiyatlar pahalı bu sene. Yani Adana Ceyhan’daki tarladan çıkış fiyatı 4 lira olarak kamyon üzeri sarıyorlardı. Anlaşılmayan bir şey var burada. Burada dört liraya alınca üzerine yüzde 100 koymak gibi bir şey söz konusu değil. Önceki yıllarda ilk başlangıç fiyatı 80 kuruştu. Yani yüzde 100 koyarsanız seksen kuruş oluyor, ama dört liraya, dört lira koymak gibi bir yanlış anlayış var burada. O masraflar da tüccarın biraz fırsatçılık yaptığını düşünüyorum bu konuda. Ama işte bu depolamaya ve paketlemeye bunu bizzat üreticinin yapması konusunda devletten büyük beklentimiz var. Yani bu tarlada üretilen ürünün çiftçinin borcundan dolayı masraflarından dolayı ilk etapta tüccarın eline geçip stok yapması bu fiyatları etkiler. Ama bu stok ya da bekletilme bana göre üreticinin elinde kalmalı. Üretici kendi ürününü kendi deposuna koyabilmeli bekletebilmeli. O imkânı ona verilmeli. Bu imkân var aslında, da ama bu imkan kontrolü iyi olmadığı için yine de tüccar söz sahibi oluyor piyasada.” 

“Ciddi dalgalanmaların olmaması lazım” 
Odunpazarı Ziraat Odası Başkanı Hüseyin Şen ise depolama konusunda büyük desteklerin verilmesi gerektiğin aktararak, “Bizim yapmamız gereken aslında istikrarlı bir üretim yakalamamız. Sebzede, soğanda, patateste istenilen depolama şartlarını yakalayamadık daha. Esas desteklerde uygulanması gereken üreticinin depolama şartları konusunda büyük destekler verilmesi lazım. Ciddi dalgalanmaların olmaması lazım. Eğer düzgün, ciddi depolarımız olsaydı, o çürüyüp atılan patates soğanın çoğu bu açığı kapatmış olacaktı. Planlı üretim yapmamız lazım. Önce ülkemizin ihtiyacını belirlememiz lazım, ona göre depo şartları oluşturmamız lazım, ondan sonra ihracat edeceğimiz ürün kalitesini ve hangi kalemler olduğunu bilmemiz lazım” açıklamalarında bulundu. 
(BRK-Y)