Engin Gültekin ve Hasan Azmi Aka: “Kooperatifler Daha İyi Bir Dünya Kurar”

Haber Ötesi ve Mavi Radyo ortak canlı yayın konuğumuz ESKO Birlik İl Başkanı & ESTEL Tüketim Kooperatif Başkanı Engin Gültekin ve ESKO Birlik & DETKO Tüketim Kooperatif Başkanı Hasan Azmi Aka oldu.

Gündemin değerlendirildiği ve ESKO, ESTEL ve DETKO Kooperatifleri hakkında bilgi verildiği programımıza Hasan Azmi Aka Beyefendi’ye söz vererek başladık.

Hasan Azmi Aka konuşmasına kendisini tanıtarak başladı: “İsmim Azmi Aka ama öncelikle Azmi ismimi kullanıyorum. ESKO Birlik yönetim kurulu başkanıyım & DETKO Tüketim Kooperatif Başkanı olarak görev yapıyorum. Herhalde bu kadar yeterlidir” diyerek sözü ESKO Birlik İl Başkanı & ESTEL Tüketim Kooperatif Başkanı Engin Gültekin Bey’e verdi.

Engin Gültekin’de Kendisini tanıtarak başladı konuşmasına: “İsmim Engin Gültekin. Bir birim kooperatifi olan ESTEL Tüketim Kooperatif Başkanıyım. Aynı zamanda bir üst birlik olan ESKO birliğin de ikinci başkanıyım. Azmi başkanımla beraber yönetim kurulunda görev yapıyoruz.

Tüketim kooperatifleri ne yapar?

“Tüketim kooperatifleri ne yapar sorusunu tek bir başlık altında değerlendirmek doğru olmayabilir.” diye söze başlayan Hasan Azmi Aka şöyle devam etti: “Kooperatifler ilk başta diğer işletmeler gibi müşteri odaklı değil, insan odaklıdır. Bu en ayırt edici özelliğidir. En önemlisi kooperatifler değişim ekonomisi ile ortaya çıkan ve günümüze kadar gelen, kalıcı olarak düşündüğümüz insanlığın sorunları olan eğitim, sağlık, iş güvenliği gibi bu hizmetlerden yoksun bırakılmış kitlelere alternatif bir ekonomik modeldir. Tüketim Kooperatifleri demokratik yapıları dolayısıyla toplumun her kesimi ile barışıklardır ve herkese kapıları açıktır. Bir teori vardır: “Tüketim kooperatiflerinin başarısı diğer kooperatiflerin başarısını getirir” diye. Tüketim kooperatifleri en net en anlaşılır biçimi; üreticiden, tüketiciye aracısız insanların gereksinimleri olan mal ve hizmetleri ucuz bir şekilde sunar. Kar amacı gütmeyen kuruluşlar olarak yerini belirlemiştir.”

Tüketim Kooperatifleri Tarihçesi…

Engin Gültekin söze; başkanım çok güzel özetledi. Dünyada yaşan her birey tüketici; doğal olarak onların yeme, içme, giyinme gibi temel ihtiyaçları var. İşte Kooperatifler zaten bu noktada ortaya çıkıyor. İnsanların tek başlarına yapamadıkları işleri bir araya gelerek yapabilmesidir. Dünyadaki bütün gelişmiş ülkelere bakıldığında, kooperatiflerin çok büyük etkisinin olduğu görülür. Örneği; Almaya, Hollanda, Belçika, Fransa, Japonya dolayısıyla gelişmeye bağlı bazı kooperatiflerin güçleri artırdığı gözlenmektedir. Bizde geçmişte çok eskilere dayanan örnekleri var. Türkiye’de 1863 yılında Mithat Paşa ile hayata geçiriliyor. 1883 yılında memleket sandıkları adıyla kurulan bu sandıklar, Osmanlıca’da yararlı sandıklar anlamına gelmektedir. Türkiye’de ilk kooperatif, Aydın’da incir kooperatifi olarak kuruluyor. Kurtuluş Savaşı mücadelesi başlıyor, bir tek bu dönemde duraklama yaşıyor. Daha sonraki tarihsel süreci; 1969 yılında çıkarılan yasa ile birlikte bir kimliğe kavuşuyor ve bugüne kadar geliyor.

Eskişehir ve Türkiye Tüketim Kooperatifi…

Eskişehir Tüketim Kooperatifi konusunu anlatmak üzere söze başlayan Hasan Azmi Aka şöyle devam etti:

“1970’li yıllarda kurulmuş bir GES-İŞ imiz vardı. 80 li yıllarda çıkartılan bir yasa ile “iş yerlerinde çalışanların mal ve yakacak ihtiyacını karşılayacak yer verir” cümlesiyle, Özellikle sendikaların “mal verir” marifeti ile hızlı bir tüketim kooperatifi örgütlenmesi oldu. Üstelik sendikalar ilk isimlerini alarak ta çok güçlü şekilde ortaya çıktılar. Sonra kooperatifler toplum tarafından da kabul gördüler. İlerleyen zaman dilimi içerisinde; Sendikalar ve Tüketim kooperatiflerinin yarattığı erkin paylaşılma olayı, sendikalar tarafından biraz sevimsiz hala getirildi. Sonuç itibari ile destekler çekildi ve bu desteklerin çekilmesi tüketim kooperatiflerini yalnızlaştırdı. Sadece bu değil yönetimi becerememe. Ticari kimlikte olmayan insanların yönetim alanında bulunuyor olması. Sermayenin güçlü bir şekilde tüketim alnının içerisine girmiş olması. Bütün bunlar tüketim kooperatiflerini Türkiye genelinde geriletti. Eskişehir’de 80 li yıllardan beri anlaşmalı mağazalar kimliği de vardı. Çalışmalarının bir bölümünü marketçilik diğer bölümünü de mağazalardan üyelerle anlaşmalar yaparak, üyelerin oradan taksitle alışverişini gerçekleştiren garantör bir görev üstlendik.

Eskişehir birim kooperatifimizde 13 birim kooperatifimiz ve bir sandıkla birlikte 13 bin ortağımız, 160 kişilik bir ekiple Eskişehir’de Tüketim Kooperatifi varlığını sürdürüyor.

Geçen yıl 2017 finalinde 30 milyon liralık bir ciro yaptık. Bunun çok değerli bir rakam olduğunu düşünüyorum.

ESKO: Eskişehir’deki birim kooperatifleri örgütlenmelerini tamamladıklarında, ESKO birliği kuruyorlar. ESKO birlik; Eskişehir Birlik Kooperatifleri’nin üst birliğidir. Birim kooperatifleri olarak ESKO Birlik’e, ESKO Birlik olarak üst birliğimiz olan Türkiye Tüketim Kooperatifleri Merkez Birliği’ne, oradan da dolaylı olarak, Türkiye Milli Kooperatifler Birliği’ne bağlıyız.

ESKO kart: Alışveriş için bir belge olması gerektiği için eskiden çek karneleri ile yapılıyordu. İlerleyen zamanlarda banka kartlarının ortaya çıkması ve çok talep görmesi ESO kartın ortaya çıkmasını sağladı. Öte yandan çek karnesini çıkarıp yazmak, imzalamak vakit alan bir unsur haline geliyordu. Biz de üyelerimize kart verelim dedik ve böyle bir girişimde bulunduk. 2004 yılında hayata geçirdik.

Gelecek ile ilgili beklentilerimiz…

Bazen karamsarlıklar söz konusu olsa da, başkanlarımızın canla başla çalışmaları ve detayında şunu söylemeleri: “İnşallah bugün işyerimize geldik. Allah, insanlara iyilik yapmamızı nasip eder” demelerini cesaretsizliğimizi, yılgınlığımızı ortadan kaldıran hareketler olarak görüyorum. Onlara teşekkür ediyorum. Bizi yeniden şarj ediyorlar. Beklentim ütopya değil. Türkiye’deki kooperatiflerde yer alan milli kooperatifler birliğinin 8 milyon üyesi var. O refleksi gösterirse 24 milyon insandan bahsediyoruz. Altyapısı hazırlanmış aktif hale geçmemiş bir projenin hayata geçirilmesi lazım. Bu proje ortakları için çok önemli. Burada belki sivil toplum örgütlerinin görevlerini de üstlenmiş olacaklar. Bu kadar güzel, doğru ve gündelik bir alışverişi gerçekleştiren kooperatifler, bu refleksi bütün diğer kooperatiflerde de olsun istiyorum. Çift devre, kapalı ve açık devre çalışan bir karttan herkesin faydalanmasını istiyorum. Beklentilerim Bunlar.

İnsan odaklı tavrımızdan vazgeçmediğimiz sürece kazanan milletimiz olur. Kooperatifler daha iyi bir dünya kurar.

Bizim sermayemiz insan, bizler de insanız. ESKO Kartı gelecekteki Türkiye kooperatiflerinin kartı yapmak. Buna öncülük etmek. Bundan sonra yetiştirilen kooperatifçiler hep üniversite mezunu olacak. Bizler birbirimize sevgiyle bağlı kocaman bir aileyiz.” diyerek sözlerini noktaladılar.